Problemy z płodnością

Bezpłodność dotyka znaczną część populacji — około 16% par nie jest w stanie począć dziecka po roku odbywania stosunków seksualnych bez zabezpieczenia¹. W tym artykule przyglądamy się kwestiom, które mogą spowodować problemy z płodnością zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet:

Co może powodować problemy z płodnością?

Zrozum przyczyny i zbadaj swoje możliwości.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, co może spowodować problemy z płodnością u kobiet, mężczyzn i par razem, poniżej znajdziesz najczęstsze stany lub przyczyny bezpłodności. Lista ta nie jest wyczerpująca i być może zechcesz porozmawiać ze swoim lekarzem w celu uzyskania dalszego wsparcia w swojej indywidualnej sytuacji.

---

Co może wpływać na płodność u kobiet?

Są dwa obszary, w których najczęściej dochodzi do wystąpienia problemu i które utrudniają zajście w ciążę — problemy z hormonami oraz problemy z jajowodami i macicą.

1. Problemy z hormonami

Anowulacja

Owulacja jest kontrolowana przez hormony płodności. Jeśli, z dowolnego powodu, Twoje poziomy hormonów są zaburzone, może mieć to wpływ na Twoją owulację. Anowulacja występuje wtedy, gdy jajniki kobiety nie są w stanie wyprodukować, spowodować dojrzewania lub uwolnić jajeczka.

Większość kobiet doświadczy anowulacyjnych cykli miesięcznych w pewnym momencie swojego reprodukcyjnego życia. Są one najczęstsze u młodych kobiet, u których dopiero rozpoczęły się cykle menstruacyjne lub starszych kobiet zbliżających się do menopauzy, ale cykle anowulacyjne mogą występować również u zdrowych, regularnie miesiączkujących kobiet.

U niektórych kobiet występuje przewlekła anowulacja i może to być związane ze stanem hormonalnym, takim jak zespół policystycznych jajników (PCOS), który może utrudniać naturalne poczęcie³.

Oznaką możliwych problemów z owulacją są nieregularne miesiączki lub ich brak.

Zaburzenia hormonalne, które wpływają na owulację mogą być spowodowane wieloma czynnikami. Są to istotne zmiany w wadze ciała, stres, wyczerpujące ćwiczenia i choroby.

Jeśli zdrowa, regularnie miesiączkująca kobieta stosuje testy owulacyjne i odkrywa obecność pojedynczego cyklu anowulacyjnego, to sytuacja ta jest normalna i nie powinna mieć wpływu na jej płodność. Jeśli jednak nie wykryjesz wyrzutu LH za pomocą testów owulacyjnych („szczyt” w Zaawansowanym teście owulacyjnym Clearblue) przez trzy kolejne cykle, warto zwrócić się po poradę do lekarza.

Zespół policystycznych jajników (PCOS)

Termin „policystyczne jajniki” opisuje jajniki, które zawierają wiele małych „cyst” lub pęcherzyki jajnikowe zawierające jajeczka, które nie rozwinęły się w sposób prawidłowy, często z powodu zachwiania poziomu hormonów. Objawy te mogą obejmować nieregularne miesiączki lub ich brak, przyrost masy, nadmierny wzrost owłosienia, a także problemy z poczęciem. Szacuje się, że u około jednej piątej kobiet w Wielkiej Brytanii występuje zespół policystycznych jajników⁴.

Krótka faza lutealna

Jeśli liczba dni pomiędzy okresem owulacji a rozpoczęciem następnej miesiączki jest zbyt mała (mniej niż 10), może to oznaczać, że, pomimo iż może dojść do poczęcia, zapłodnione jajeczko jest wydalane, zanim zagnieździ się w macicy. Można to zauważyć podczas stosowania testu owulacyjnego. Aby sprawdzić, jak długo trwa Twoja faza lutealna, należy policzyć liczbę dni pomiędzy drugim dniem szczytowej płodności a rozpoczęciem nowej miesiączki. Jeśli sądzisz, że Twoja faza lutealna jest zbyt krótka, porozmawiaj z lekarzem, ponieważ ten stan można wyleczyć.

Wczesna menopauza

Kiedy wejdziesz w okres menopauzy, ciąża nie jest możliwa, a i w okresie prowadzącym do menopauzy (perimenopauza) zajście w ciążę może się okazać trudne. Jeśli u Twojej mamy wystąpiła wczesna menopauza, szanse na taką u Ciebie są znacznie wyższe, spróbuj więc dowiedzieć się, w jakim wieku menopauza pojawiła się u niej. Jeśli wystąpiła u niej wczesna menopauza, być może warto byłoby porozmawiać z lekarzem na temat przyszłych planów związanych z ciążą.

2. Problemy z jajowodami i macicą

Jajowody przenoszą jajeczko z jajnika do macicy. Zablokowanie jajowodów może uniemożliwić przedostanie się nasienia do jajeczka; narośl w macicy może uniemożliwić zagnieżdżenie się zapłodnionego jajeczka.

Nieleczone zakażenie chlamydią

Najczęstszą przyczyną zablokowanych jajowodów jest infekcja chlamydii, którą pozostawiono nieleczoną. Chlamydia jest częstą infekcją, która jest łatwo przenoszona podczas stosunku bez zabezpieczenia. Niektóre kobiety mogą być zupełnie nieświadome tego, że zostały zakażone chlamydią z powodu braku objawów. Jeśli istnieje możliwość, że mogłaś zostać zarażona chlamydią, idź do lekarza i wykonaj badanie.

Włókniaki

Są to nieprawidłowe zrosty tkanki mięśniowej w macicy, które mogą zablokować jajowody lub uniemożliwić zagnieżdżenie się zapłodnionego jajeczka. Umów się na wizytę u lekarza w celu uzyskania dalszych porad w tym zakresie.

Endometrioza

Ma miejsce wtedy, gdy tkanka, która wyściela macicę wyrasta poza nią. Może ona zatykać jajowody i zapobiegać zapłodnieniu. Endometrioza może powodować obfite lub bardzo bolesne miesiączki. Można ją leczyć farmakologicznie lub poprzez usunięcie nadmiernej tkanki. Twój lekarz będzie w stanie przekazać Ci na ten temat więcej informacji.

---

Co najczęściej powoduje problemy z płodnością u mężczyzn?

Są trzy główne problemy, które mają wpływ na płodność u mężczyzn: niska liczba plemników lub słaba jakość nasienia, zaburzenia erekcji i inne, mniej popularne przyczyny.

 

Niska liczba plemników lub słaba jakość nasienia

W przypadku, gdy nie ma ich w nasieniu tyle, co zazwyczaj, szanse na to, że nasienie spowoduje zapłodnienie jajeczka są zredukowane. Jeśli jakość nasienia jest słaba, plemniki mogą nie być w stanie dotrzeć do jajeczka i przejść przez błonę w celu jego zapłodnienia.

Produkcja nasienia może być obniżona w przypadku, gdy nie jest zapewnione odpowiednie chłodzenie jąder. Twój partner może zapewnić odpowiednie chłodzenie jąder poprzez noszenie luźnej bielizny. Liczba plemników i ich jakość może być oceniona za pomocą prostego testu, który może być wykonany na zlecenie Twojego lekarza.

Zaburzenia erekcji

Jeśli mężczyzna ma problem z uzyskaniem lub utrzymaniem erekcji z przyczyn fizycznych lub psychologicznych, może mieć również trudności z odbyciem stosunku seksualnego. Pomoc w tym zakresie jest dostępna, więc należy skontaktować się z lekarzem w celu uzyskania dodatkowych informacji.

Inne przyczyny

Znacznie rzadziej przyczynami związanymi z problemami płodności mężczyzn jest zablokowanie przewodu, przez który przewodzi nasienie z jąder, stan genetyczny, problemy z hormonami lub inne rzadko występujące stany. Twój lekarz będzie w stanie określić te problemy za pomocą badań.

---

Inne czynniki, które mogą zmniejszyć płodność

Istnieją inne czynniki, które mogą wpływać na płodność zarówno mężczyzn jak i kobiet.

Spożywanie alkoholu

Na płodność zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet może wpływać spożywanie zbyt dużej ilości alkoholu. Zredukowanie spożywanej ilości alkoholu może pomóc w poczęciu dziecka. Ponadto picie alkoholu w trakcie ciąży może wpłynąć na zdrowie dziecka, więc jeśli się o nie starasz, warto jest zakończyć spożywanie alkoholu, ponieważ nigdy nie wiesz kiedy uda Ci się osiągnąć swoje zamierzenie.

Palenie papierosów

W porównaniu z osobami niepalącymi, u mężczyzn palących papierosy może występować mniejsza liczba plemników i większa ilość nieprawidłowego nasienia. U kobiet palenie papierosów może wpływać na płodność i prowadzić do wystąpienia wcześniejszej menopauzy. Może również zwiększyć ryzyko poronienia oraz wcześniejszego porodu. Palenie jest bardzo szkodliwe dla zdrowia Twojego nienarodzonego dziecka i najlepiej jest przestać palić przed zajściem w ciążę.

Zarówno Ty, jak i Twój partner, powinniście spróbować przestać palić w przypadku, gdy staracie się o poczęcie dziecka.

Substancje psychoaktywne

Jest wiele rodzajów substancji psychoaktywnych i nielegalnych obecnie stosowanych, a ich wpływ na płodność nie jest dobrze zbadany. Jako że wiele narkotyków może mieć zły wpływ na rozwijające się dziecko, powinnaś zaprzestać stosować jakichkolwiek substancji psychoaktywnych lub nielegalnych w momencie, gdy starasz się o poczęcie.

Waga

Niedowaga lub nadwaga może spowodować zmianę Twojego cyklu miesiączkowego i zmniejszyć szanse na zapłodnienie. Mężczyźni z nadwagą mogą posiadać mniejszą liczbę plemników i słabą jakość nasienia. Umów się na wizytę u lekarza lub pielęgniarki, by dowiedzieć się, jaka jest idealna waga dla Ciebie oraz by uzyskać wszelkie praktyczne porady dotyczące przybrania na wadze lub schudnięcia, jeśli okaże się to niezbędne.

Leki

Jeśli Ty lub Twój partner przyjmujecie jakiekolwiek leki, skonsultuj się z lekarzem po to, by mieć pewność, że nie obniżają one waszej płodności. Jeśli tak jest, być może istnieje możliwość zastosowania ich zamienników.

Lubrykanty

Suchość pochwy jest częstsza niż sobie to wyobrażasz. W badaniach, które objęły 11 krajów, a w nich około 6500 kobiet, do 18% kobiet w wieku 18–34 lat zgłaszało doświadczanie suchości pochwy zawsze lub zazwyczaj⁵. Stan ten może pogłębiać się w momencie starania się o poczęcie, ponieważ występuje tendencja do zwiększania ilości stosunków seksualnych. Niektóre z najczęściej dostępnych lubrykantów mogą być szkodliwe dla nasienia; ich zastosowanie może więc zmniejszać szanse na zajście w ciążę. Dostępne są lubrykanty przyjazne dla nasienia.

Wiek

Kobieta rodzi się z dożywotnim zapasem jajeczek, a ich liczba zmniejsza się stopniowo z wiekiem. Po ukończeniu 38–40 lat, prędkość ich utraty jest większa i jakość jajeczek spada. Jeśli ukończyłaś już 35 lat, warto umówić się na wizytę u lekarza po około sześciu miesiącach od podjęcia starań o dziecko, a jeśli masz już 40 lat, poproś lekarza o radę w zakresie odpowiedniego czasu rozpoczęcia starań o poczęcie. Mniej informacji jest dostępnych na temat płodności u starszych mężczyzn, ale wierzy się, że ona również ulega zmniejszeniu począwszy od około 40 roku życia.

---

Niewyjaśniona bezpłodność

Czasami wszystkie badania kliniczne dają prawidłowe wyniki, ale pomimo wielu lat starań nie zachodzisz w ciążę. Sytuacja ta może być bardzo frustrująca i przygnębiająca, ponieważ nie ma nic, na czym mogłabyś się skupić, co mogłoby zostać naprawione lub leczone. Szacuje się, że około jedna trzecia par, u których doszło do wystąpienia niewyjaśnionej niepłodności pocznie dziecko w sposób naturalny w ciągu trzech lat bez potrzeby interwencji³.

---

Co przeczytać później?

---