Czym jest anowulacja i cykl anowulacyjny?

W każdym cyklu miesięcznym możesz zajść w ciążę tylko przez kilka dni. Dni te nazywane są oknem płodności i są to dni poprzedzające i obejmujące dzień owulacji, czyli dzień, w którym komórka jajowa zostaje uwolniona z jajnika.  Zdarzają się jednak cykle, w których komórka jajowa nie zostanie uwolniona. Jest to tak zwana anowulacja i często pojawia się u młodych dziewcząt, które dopiero zaczęły miesiączkować oraz u kobiet, które zbliżają się do menopauzy. Również zdrowe kobiety od czasu do czasu miewają cykle anowulacyjne. 

Czym więc jest anowulacja i co powoduje, że nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej? Jakie objawy występują w przypadku braku owulacji? I co można z tym zrobić? Jeśli Cię to interesuje, czytaj dalej, aby dowiedzieć się wszystkiego o anowulacji. 

1. Czym jest owulacja?

Do owulacji dochodzi, gdy jeden z Twoich jajników uwalnia komórkę jajową. Jesteś najbardziej płodna w dniach poprzedzających owulację i w dniu jej rozpoczęcia. Okno to trwa około 6 dni i jeśli w tym czasie odbędziesz stosunek płciowy bez zabezpieczenia, najprawdopodobniej zajdziesz w ciążę.

2. Czym jest anowulacja?

Anowulacja ma miejsce, gdy podczas cyklu miesięcznego z jajnika nie zostanie uwolniona komórka jajowa.  Zdarza się to od czasu do czasu: w ciągu jednego miesiąca może wystąpić cykl anowulacyjny, a w kolejnym — owulacja. 

Możesz mieć cykl anowulacyjny, nie wiedząc o tym, ponieważ pojawia się normalne krwawienie miesięczne. Możesz nie wiedzieć, że nie doszło do owulacji, chyba że nie pojawiła się miesiączka lub możesz zauważyć ten fakt, jeśli stosujesz test owulacyjny i nie zaobserwowałaś wyrzutu LH. O tym, że nie pojawia się owulacja, mogą również świadczyć nieregularne miesiączki. 

Anowulacja może mieć charakter chroniczny, co oznacza, że kobieta nie owuluje w wielu cyklach. 

3. Dlaczego nie doszło u mnie do owulacji?

Anowulacja zdarza się często w niektórych etapach życia reprodukcyjnego kobiety: 

• U dziewcząt, które niedawno zaczęły miesiączkować. W pierwszym roku po pierwszej miesiączce dziewczęta nierzadko mają cykle anowulacyjne. 
• U kobiet zbliżających się do menopauzy. Kobiety w wieku od 40 do 50 lat częściej doświadczają zmian hormonalnych, które mogą prowadzić do częstszych anowulacji.¹

Cykle anowulacyjne mogą wystąpić w okresie płodności — z wielu powodów.  Poniżej opisaliśmy kilka potencjalnych przyczyn.  Jeśli jesteś zaniepokojona występowaniem cykli anowulacyjnych, powinnaś skonsultować się z lekarzem.

• Zespół wielotorbielowatych jajników (PCOS). Jest to choroba, w której brak równowagi hormonalnej doprowadził do powstania małych torbieli lub nie do końca rozwiniętych pęcherzyków zawierających komórki jajowe w jajnikach. W przypadku tej choroby mogą również pojawić się nieregularne miesiączki, nadmierne owłosienie, przetłuszczanie się skóry, przyrost masy ciała, depresja i niepłodność. Niektóre kobiety mogą mieć PCOS bez tych objawów i mogą nie wiedzieć, że cierpią na tę chorobę, dopóki nie zaczną starać się o dziecko. Jeśli jesteś zaniepokojona lub podejrzewasz, że masz PCOS, porozmawiaj ze swoim lekarzem. Jeśli zdiagnozowano u Ciebie PCOS, testy owulacyjne lub monitory płodności mogą dawać mylące wyniki, dlatego nie zaleca się ich stosowania. Kobiety cierpiące na PCOS mogą mieć wysoki poziom LH w całym cyklu, dlatego wynik testu może wskazywać na wyrzut LH (oznaczającego szczytową płodność), nawet gdy do tego wzrostu nie dochodzi.     
• Niedowaga lub nadwaga. Jeśli cierpisz na niedowagę lub nadwagę, może to również uniemożliwić owulację. Osiągnięcie prawidłowej masy ciała może pomóc w osiągnięciu płodności i zmniejszyć ryzyko wystąpienia zaburzeń owulacji.
• Nadmierny wysiłek fizyczny. Zbyt duży wysiłek fizyczny przez dłuższy czas, np. bieganie na długich dystansach, może również spowodować zatrzymanie owulacji. Zmniejszenie intensywności i ilości ćwiczeń może pomóc w przywróceniu prawidłowej sytuacji. 
• Stres i niepokój. Jeśli uważasz, że Twój poziom stresu uniemożliwia owulację, powinnaś porozmawiać z lekarzem.
• Leki.  Niektóre leki — w tym środki antykoncepcyjne — mogą wpływać na owulację.  Zawsze sprawdzaj leki, które przyjmujesz.

4. Jakie są oznaki anowulacji?

Wiele kobiet może mieć cykl anowulacyjny i nawet tego nie zauważa. Sama anowulacja nie wywołuje żadnych objawów.  Łatwiej można zidentyfikować objawy owulacji.

5. Jakie są objawy owulacji?

Jeśli zaobserwujesz typowe oznaki owulacji, istnieje szansa, że jajeczkujesz. Są to między innymi:

• Wyrzut LH. Test owulacyjny wykrywa, czy doszło do wyrzutu hormonu luteinizującego (LH). Następuje to na 12 do 24 godzin przed owulacją. Jeśli jednak masz PCOS, możesz uzyskać mylące wyniki testu owulacyjnego z powodu wysokiego poziomu LH w całym cyklu. Dlatego też — jeśli zdiagnozowano u Ciebie PCOS — nie powinnaś stosować testów owulacyjnych.  
• Regularne miesiączki. Jeśli dochodzi u Ciebie do owulacji, prawdopodobnie masz stosunkowo przewidywalny cykl miesięczny, który trwa około 24 do 32 dni. Brak miesiączek, bardzo długie (ponad 40 dni) lub krótkie cykle (mniej niż 20 dni), mogą być oznaką braku owulacji.   Anowulacja może się jednak zdarzyć, nawet jeśli cykl miesięczny ma normalną długość, a krwawienie występuje regularnie.
• Zmiana podstawowej temperatury ciała. Temperatura Twojego ciała w spoczynku nieznacznie wzrasta po owulacji.   Jednak temperatura ciała może wzrosnąć pod wpływem wielu innych czynników, więc nie jest to bardzo wiarygodny wyznacznik.
• Zmiany w wydzielinie z pochwy. Tuż przed owulacją możesz zauważyć, że wydzielina z pochwy staje się bardziej przezroczysta, wilgotna i rozciągliwa. Po owulacji możesz zauważyć, że śluz szyjkowy staje się gęstszy, mętniejszy i mniej obfity.  Obserwacja śluzu szyjkowego jest skomplikowana i wymaga specjalistycznej pomocy, więc potwierdzenie owulacji tą metodą może być trudne. Pamiętaj również, że zmiany w wydzielinie z pochwy mogą być oznaką infekcji, więc jeśli wydzielina wygląda nieprawidłowo, należy skonsultować się z lekarzem.
   

6. Jak często dochodzi do anowulacji?

Anowulacja jest dość powszechna i dotyczy 1 na 10 kobiet². Chociaż u zdrowych kobiet mogą występować cykle anowulacyjne, prawdopodobieństwo ich wystąpienia zależy również od wieku i masy ciała. 

7. W jaki sposób leczy się anowulację?

Okazjonalne występowanie cyklu anowulacyjnego jest dość powszechne i nie stanowi powodu do niepokoju.  Jeśli jednak uważasz, że anowulacja pojawia się u Ciebie częściej, powinnaś porozmawiać z lekarzem. Czasami przewlekłą anowulację można leczyć, zmieniając styl życia — poprzez utratę lub przyrost masy ciała, lub poprzez zmniejszenie intensywności ćwiczeń fizycznych.

8. Czy mogę zajść w ciążę w przypadku anowulacji?

Zaburzenia owulacji, takie jak przewlekła anowulacja lub sporadyczna owulacja dotykają 1 na 4 pary, które cierpią na niepłodność¹. Możesz zajść w ciążę tylko wtedy, gdy dojdzie do uwolnienia komórki jajowej, dlatego nie może dojść do zapłodnienia podczas cyklu anowulacyjnego.